Web3 là gì? Đột phá kỷ nguyên mới của internet
Web 2.0 là ví dụ cụ thể cho sự chi phối của internet tới nhân loại , nhiều sáng tạo nên đời và sửa đổi luật đất đai đời sống con người , đa ngành nghề mới được tạo tác, nhiều sự thay đổi tài sản đã đến với những lứa tuổi biết nắm lấy. Dẫu vậy web 2.0 chưa hết nhiều giới hạn, web 3.0 được chào đời với mục tiêu loại bỏ các giới hạn đó và không ngừng đem đến những bước nhảy với năm châu, giống cách mà web 2.0 đã làm.
Quick take:
Web 3.0 được ra đời để giải quyết những hạn chế của Web 2.0 và mang đến những cải tiến mới.
Ở Web 3.0, người dùng được thực sự sở hữu thông tin của mình và là môi trường lý tưởng để chuyển giao giá trị.
Web 3.0 còn ở giai đoạn mới nhưng có tiềm năng thay đổi nhân loại như cách mà Web 2.0 đã làm và sẽ tạo ra một sự chuyển dịch lớn về sự thịnh vượng cho những thế hệ chịu thay đổi.
Web3 là gì?
Trước khi đi sâu tìm hiểu về Web3, ta cùng tìm hiểu về khái niệm cơ bản nhất, Web.
ĐọcThêm
AnyTrust Chains là gì? Sản phẩm chiến lược của Arbitrum
Interchain Security là gì? Nó quan trọng đối với hệ sinh thái Cosmos thế nào?
Initial Farm Offerings (IFO) là gì? Hướng dẫn tham gia IFO trên PancakeSwap
Web là gì?
Web (hay Website) là một tập hợp thông tin có thể được truy cập thông qua Internet. Tập hợp thông tin này chính là những thứ được phát triển và đăng tải lên Web, từ các bài báo, mạng xã hội, trang giải trí,…
Có khá nhiều người thường nhầm lẫn Web với Internet, Internet là hạ tầng còn Web chính là những thứ được phát triển trên hạ tầng đó. Một ví dụ đơn giản, anh em có thể liên tưởng là:
Internet giống như một cái hiệu sách.
Web chính là các bộ sưu tập sách trong hiệu sách đó.
Tập hợp thông tin chính là những quyển sách trong các bộ sưu tập sách.
⇒ Tất cả giúp hình thành nên không gian mạng mà ta đang truy cập ngày nay.
Internet và Web3
Vậy để đến với web 3.0, web đã trải qua những bước gia tăng và có ảnh hưởng ra sao đến nhân loại ? để thấu hiểu web 3.0 là gì , ta cùng ngược dòng thời gian để hiểu hơn về các lứa tuổi web thời gian trước.
Web 1.0 – Hiển thị thông tin
Ra đời vào năm 1989, Web 1.0 đã tạo ra một nơi giúp người dùng có thể tiếp cận thông tin một cách dễ dàng hơn. Tuy nhiên, Web 1.0 lúc đó căn bản là chỉ là những dòng text được gắn thêm các đường link dẫn đến các bài khác. Người dùng hầu hết chỉ là những người tiêu thụ thông tin (consumers) và không thể tương tác với nội dung mình đọc được. Việc sáng tạo nội dung để đăng lên web cũng rất bị hạn chế vào thời điểm đó.
Trang web đầu tiên – Link
⇒ Lúc này Web chỉ dừng lại ở mức hiển thị thông tin và người dùng hầu hết là Consumers.
Web 2.0 – Chuyển giao thông tin
Và như bản chất tự nhiên của việc phát triển, các phiên bản sau sẽ ngày càng được cải thiện và giúp giải quyết các hạn chế ở phiên bản trước đó. Ngày càng có nhiều công cụ giúp cải thiện Web như Javascript, CSS,…
Những công cụ này là tiền đề cho các nền tảng như Youtube, Facebook, Wikipedia,… phát triển. Nhờ các nền tảng này, người dùng dần có thể tương tác với nội dung mình đọc được và tuyệt vời hơn nữa, giờ đây họ có thể sáng tạo nội dung (Creators) và chia sẻ chúng một cách công khai.
Với Web 2.0 người dùng có thể tương tác, sáng tạo nội dung
Có thể khẳng định những thứ tuyệt quá mà các nền móng trên mạng internet lại cho mọi người, nhờ có web 2.0 mà năm châu trở thành phẳng hơn cực kỳ nhiều. Những con người ở nhiều nước có khả năng giao tiếp cùng nhau và đến gần được nhiều dữ liệu hơn. Tuy vậy càng về sau , quyền uy càng được chú trọng vào số ít đại gia, web 2.0 đang từ từ đi chệch đường đối chiếu với mục tiêu lúc đầu của chúng.
Các đại gia kỹ thuật ngang nhiên thu thập dữ liệu riêng tư từ khách hàng để kiếm lợi cho mình. để dùng một giải pháp của các căn cứ ở web 2.0, ta thường phải phân phối một lượng dữ liệu nhất quyết, và đó nhiều lúc là chướng ngại với bất kỳ ai muốn đến gần các chức năng phía trong. Những thông tin, dữ liệu được khách hàng làm nên tuy nhiên lại không sở hữu bởi họ lúc mạng xã hội, mạng xã hội,. Có khả năng thuận lợi xóa thông tin hoặc khóa tài khoản của một người nào đó.
⇒ Web lúc này đã giúp chuyển giao thông tin và người dùng có thể trở thành những Creators, nhưng tồn tại nhiều hạn chế khiến chúng khó có thể tiến xa hơn nữa.
Web 3.0 – Chuyển giao giá trị
Web 3.0 là phiên bản Web được ra đời để giải quyết các vấn đề của Web 2.0. Với Web 3.0, quyền lực được đưa về tay người dùng, bản thân người dùng chính là người sở hữu (owners) cho thông tin của mình và không thể bị can thiệp bởi bất kỳ ai.
Việc không phải chịu những hạn chế của Web 2.0 cũng là tiền đề để mở ra một kỉ nguyên mới, khi người dùng có thể chuyển giao giá trị trên Web một cách tự do và không cần quá nhiều yếu tố về lòng tin.
Ví dụ: Với Web 2.0, để chuyển tiền cho một người khác, ta phải phụ thuộc vào các ứng dụng ngân hàng và cần cung cấp các thông tin cần thiết, ngân hàng có thể theo dõi và chặn giao dịch của anh em. Với Web 3.0 ta có thể tự do chuyển tiền cho bất kỳ ai chỉ với một chiếc ví non-custodial như Coin98 Wallet, những giao dịch này không thể bị ngăn cản.
Một ví dụ khác là với Web 3.0, ta có thể vay nhiều loại tài sản trong các Lending protocol như Compound hay Aave một cách tự do mà không cần phải tin tưởng bên cho vay. Tất cả mọi thứ đều minh bạch và có thể xác minh on-chain.
Điều này có thể trở thành hiện thực nhờ những đột phá về nhiều mặt như:
Tiến bộ về phần cứng giúp phát triển các công nghệ phía trên như Blockchain và AI.
Mạng lưới blockchain giúp tăng tính Decentralized, Trustless và không phải phụ thuộc vào bên thứ ba.
Những tiến bộ về AI và Machine Learning, dù vẫn còn mới nhưng nếu được phát triển trên các mạng lưới phi tập trung sẽ giúp tạo ra những ứng dụng vượt xa thời điểm hiện tại.
Các giai đoạn phát triển của Web – Nguồn: Fabric Ventures
Cụ thể web 3. 0 đã được gợi mở ra một kỉ nguyên mới, giúp chặt bỏ những chướng ngại từ web 2. 0 và nhắm đến thế giới phẳng nhất, nơi mà tin tức và tốt hơn nữa là trị giá có khả năng được chuyển giao một cách không phụ thuộc.
⇒ trong web 3. 0, khách hàng là owners với dữ liệu của bản thân và định hình nên môi trường hợp lí để chuyển đổi trị giá.
5 tính chất bước nhảy của web 3. 0
Web 3. 0 kế thừa các tính chất tốt của web 2. 0 và có thêm những điều giúp xử lí giới hạn của web 2. 0, gồm :
Verifiable : nhiều điều đều rõ ràng và có khả năng xác thực on-chain.
Trustless & permissionless : giảm thiểu nhiều nhất những điểm có liên quan đến niềm tin và bất cứ ai cũng có khả năng tham dự.
Self-governing : lấy khách hàng làm trọng điểm, chính mình khách hàng có toàn quyền với tin tức và của cải của bản thân.
Distributed : quyền uy được phân phối cho khách hàng, các lựa chọn sẽ được đem ra và làm bởi những đơn vị tự trị phi chú trọng ( dao ). Tổng cộng đều chẳng thể bị kiểm soát bởi một bên tổ chức đầu tư nào đó.
Native built-in payments : một vài ứng dụng của web 3. 0 không yêu cầu khách hàng phải phân phối dữ liệu riêng tư và chẳng thể cản việc chi trả, thương vụ của người dùng
Nhìn vào các đặc tính trên , anh em có thấy tương sự giống nhau giữa những thứ mà web 3. 0 đem đến và blockchain đem đến không ? chẳng phải tình cờ blockchain có khả năng tăng trưởng mạnh mẽ vậy là, chúng là 1 phần phải có trong sự thành lập của web 3. 0. Không thể không khẳng định nhờ blockchain mà có web 3. 0 và nhờ web 3. 0 mà blockchain có khả năng gia tăng.
Tiềm năng của Web 3.0
Những đột phá của Web 3.0 đã và đang mở ra những cánh cổng lớn, giúp tạo ra những mô hình kinh doanh và ngành nghề mà trước đây ta khó có thể tưởng tượng tới.
Minh chứng điển hình nhất vào thời điểm hiện tại chính là Crypto. Việc áp dụng công nghệ blockchain với việc loại bỏ yếu tố lòng tin, loại bỏ sự cần thiết của bên thứ ba trong giao dịch đã tạo ra những trải nghiệm và những sản phẩm thực sự tuyệt vời.
Chỉ cần một chiếc ví Non-Custodial, ta có thể gửi tiền cho bất kỳ ai ở bất kỳ đâu trên thế giới.
Nhờ DeFi, ta có thể gửi tiền trong ngân hàng mà không cần phải đến ngân hàng trong khi lãi suất tốt hơn, ta có thể vay mà không cần nhìn mặt chủ nợ, ta có thể tối ưu lợi nhuận bằng cách xoay vòng vốn hoặc farming.
Nhờ các game Play to Earn và NFT mà tài sản trong game của người chơi là của người chơi và không thể bị phá hủy, đồng thời cũng tạo ra một nguồn thu nhập từ game.
Ngoài ra còn rất nhiều những đột phá khác đang chờ được khám phá.
Chỉ trong một năm từ tháng 11 năm 2020 đến tháng 11 năm 2021, vốn hóa của thị trường tăng từ $450 tỷ đô lên hơn $3,000 tỷ đô, một tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc.
Vốn hóa thị trường Crypto – Nguồn: Coingecko
Mà anh em hãy nhớ, Crypto chỉ là một ứng dụng được khám phá đầu tiên trong nhiều ứng dụng mà Web 3.0 có thể làm được trong tương lai. Nhìn vào số liệu tăng trưởng thực tế mà Crypto đạt được, mình rất lạc quan về việc Web 3.0 sẽ có tác động thay đổi nhân loại như Web 2.0 đã từng và thậm chí còn hơn.
Hạn chế của Web3
Tuy có một tiềm năng rất to lớn nhưng phải thừa nhận rằng Web 3.0 vẫn còn ở giai đoạn khá sơ khởi. Một vài hạn chế có thể kể đến như:
Tính mở rộng: Vẫn còn một khoảng cách lớn giữ Web 2.0 và Web 3.0 nếu xét về tính mở rộng, tốc độ xử lý, chi phí,…
UX: Trải nghiệm người dùng vẫn chưa thực sự tốt, vì để tham gia các sản phẩm của Web 3.0 như Crypto, người dùng cần phải học những kiến thức mới, tải những phần mềm mới và thao tác nhiều bước khác nhau. Đây là một rào cản để tiến tới mass-adoption.
Tính tiếp cận: Các ứng dụng hầu hết được build độc lập chứ không được tích hợp với các ứng dụng phổ biến và quen thuộc của Web 2.0, làm giảm tính tiếp cận đến với người dùng.
Chi phí: Chi phí để phát triển một dự án là rất đắt đỏ, những dapps thường gặp khó khăn trong việc đưa code lên blockchain, vì phí gas của Ethereum hay chi phí phải bỏ ra trong việc audit cũng rất cao.
Tuy có những hạn chế nhưng tất cả đều đang được khắc phục dần. Việc còn ở giai đoạn sớm và còn nhiều vấn đề cần giải quyết cũng đồng nghĩa với việc mở ra nhiều cơ hội cho những con người tin tưởng vào tương lai của Web 3.0 và phát triển những sản phẩm liên quan.