Ang Paghanduraw Sa Kaniadtong Panahon

Kaniadto nagpasabot ang kagahapon nga panghitabo, ang mga miaging panahon nga milabay dili na pweding balikan, kay nahitabo naman. Ang pagbalik sa maong panahon mao na lang ang paghanduraw ug pagsugilon sa maong panghitabo sa mga kahigalaan o sa mga bag-ong henerasyon.

Ang mga panghitabo kaniadto wala kaayo kini mga ebidensya o walay dokumento nga ikapakita kay kulang sa teknolohiya ang katawhan, sama sa kamera nga gamiton sa paghulagway o video. Kun duna man pipila lamang ang naka angkon tungod sa kamahal.

Sa una maihap ra ang naka angkon ug telebisyon, kadto lamang adunahan. Si kinsa nga aduna niini paga tikpok-an sa mga silingan labi na ang mga bata, bahala ug naa ra sa hagdan sa balay sa tag-iya, o nagsilip sa bintana aron lang makakita sa salida sa telebisyon. Ang tag-iya dili manghakog sa pagpalantaw para sa mga bata, pero kung gabii na, mag abiso ang tag-iya nga manira na ug ang mga bata manguli nga malipayon kay nakakita sa paborito nilang salida.

Walay refrigerator o mabugnaw nga sudlanan ang kadaghanan, kay ang adunahan lamang ang aduna tungod kay mahal kini. Ang sudlanan sa tubig para mainum mao ang banga, diin ang tubig bug-naw kaayong imnun mura ug gikan sa refrigerator. Kuntento na kaayo ang tawo nga nakainum sa mabugnaw nga tubig, na natagbaw na ang iyang kauhaw, dili na mangita pa ug laing ilimnun sama  nianang ilinum nga adunay kolor. Ang banga paga-limpyohan kada adlaw ug ayohon ug taklub nga adunay sapot para dili makasulod ang mananap, pero matingala ka nganong sa ilalum aduna may waya-waya inig paglimpyo sa buntag. Maskin ingon ana ang sitwasyon wala may nagdaot o nagkasakit kabahin sa tiyan.

Sa panahon sa tingkaon tibuok pamilya nagtipuk gayod, dili magsugod kon adunay kulang sa pamilya. Pagahulaton gayod, mao nga mabunalan kon dili insaktong oras muoli sa balay, kay striktong kaniadto ang oras ting kaon, mao nga kun gadula magbantay sa oras ug mag dagan ug pauli para dili mabunalan o hikasab-an. Kay kasaba kaniadto sama ra nga gibunalan.

Ang kalingawan kaniadto mao ang pagpaminaw sa drama sa radyo kay wala may telebisyon. Ang tanang pamilya labi kung gabii na nagtipok sa radyo maminaw sa drama, labi na kung ang baterya karaan na ug hinay na kaayo ang tingog sa radyo. Kung ang drama kahadkukan, magbukot sa habol samtang maminaw ug dili molakaw kung walay kauban bisan naa ra sa duol. Nahadlok pero giganahang maminaw sa drama ug mokatawa dalang kahadlok kung hadlukon.

Walay laing magtingog sa usa ka panimalay mao ra ang radyo, sayo sa buntag maminaw ug balita ug dayon sa udto balita na pod. Dayon human sa balita magsugod na dayon ang drama diin maminaw ang mga asawa nga nabilin sa panimalay.

Kaniadto panagsa ra ang nagpataod ug tubig nga mag-agi sa gripo kay kini pagabayran man. Kasagaran sa bomba o puso diin paga tipuk-an sa tanan. Adunay oras diin tanang mga inahan o labandera magtipok sa usa ka bomba o atabay aron mang laba. Bibo kaayon sila mag istoryahanay samtang manglaba ug nahimong suod sila, nga usahay dili malikayan nga adunay gamay nga bingkil nga mahitabo, pero kini ila ra usab nga ma-areglo.

Simple kaayo ang kinabuhi kaiadto, mabaw ra ang kalipay ug simple ra usab ang mga sakit. Kon maghilanat dili na moadto ug doktor pamilaan lang ug mga dahon o moadto ug arbularyo. Kung giparenke butangan lang ug anyel ang parte nga gahubag, dili na muinom ug mga droga nga gikan sa botika. Kung nahagbong sa kahoy dayon napiang dili moadto sa ospital, modiritso sa manghihilot, hiluton lang ug banyosan sa mga dahon, laki-lakian ang piang dayon pipila ka adlaw wala nay sakit. Busa wala kaayoy gasto ug unsa man poy ikagasto nga apiki man. Busa simpleng kinabuhi ug simpleng pagpakabuhi.

Ang mga bata nagtubo nga kaila ug suod sa mga silingan nga mga bata. Kay dungan silang mangadto sa eskwelahan ug mopauli. Sa panahon tingdula sila tanang, walay pinihig kon unsa ka man, walay dato ug walay pobre. Ang tanan nagdula  malipayon, parehas nanimahong adlaw ug bahong singot, ang sinina napuno sa hugaw. Inig kagabii pwerteng tuloga nga wa na nakabatyag nga naka ihi na diay sa higdaanan. Mabaw nga kalipay sa mga bata pero lalom ug ikadulot sa ilang panglawas us sa katilingban. Nakahatag ug ehersisyo sa panglawas ug pagsugod sa bata pagkat-on nga makigsandurot sa katawhan o sa komunidad.

Kon mahitungod sa pamatasan, matinahuron kaayo kaniadto ang mga bata. Mangayo gyod ug katahuran sa mga magulang ug edad, labi na sa mga tigulang, kaila ug dili kaila nga matagbuan sa kadalanan labi na kong gabii na. Aduna gayoy respeto gikapakita labi na sa mga magtutudlo, motagbo dayon ni sir o ni mam aron mutabang kung daghang ug dala, ug makugihon sa sulod ug gawas sa balay, labi na gyod sa eskwelahan kay mahadlok tagaan ug gamay nga grado.

Ang dula kaniadto simple lang, dili na angay nga paliton, makit-an ra sa palibot sama sa sanga sa kahoy para sa dulang syatong, para sa kote, dahon sa lubi para himuong antipara, relo ug bola, dahon sa kamoting kahoy para ipakulong sa buhok ug dulang balaybalay. Basta magkatipok na ang mga bata daghang dula nga mahimo sama sa syokok, tapig ganay, tubig tubig, bulan bulan, dakpanay ug uban pa.

Nindot nadurawon ang kaniadtong panahon diin ang kinabuhi simple kaayo, walay kaayo gubot, minus ang bisyo sa tawo, gamay ra ang krimen ug panagsa ra ang disgrasya.  Panagsa ra nga mabalita nga adunay mga krimen nga gihimo sa kriminal kay kasagaran sa mga tawo kaniadto mahadlokon sa Dios.

Ako makaistorya niini kay natawo ako niadtong panahuna, gamay pa ako nga nag obserbar sa panghitabo kaniadto. Ug makaingon ako nga lami balikon ang kaniadtong panahon ug kung pwede pagapuy-an pag-usab.