Według artykułu 417 § 1 Kodeksu cywilnego, szkoda wyrządzona przez działanie niezgodne z prawem albo poprzez zaniechanie przy wykonaniu władzy publicznej, wiąże się z odpowiedzialnością odszkodowawczą ze strony Skarbu Państwa. Oprócz tego nie mogą być to działania prowadzące do całkowitego zakazu działalności gospodarczej. Według doktryny „istota prawa lub wolności zostaje naruszona, gdy regulacje prawne – nie znosząc danego prawa (lub wolności) – w praktyce uniemożliwiają korzystanie z niego.”
Czyli podczas gdy Konstytucja umożliwia jedynie ograniczenie prowadzenia działalności, to wprowadzenie zakazu prowadzenia jej przez określony czas stanowi poniekąd wywłaszczenie z tego prawa. W artykule 21 ust. 2 Konstytucji wywłaszczenie stanowi przyczynę do spełnienia obowiązku odszkodowawczego ze strony Skarbu Państwa. Jest to spowodowane m.in. niewprowadzeniem przez rząd stanu klęski żywiołowej. Straty majątkowe właścicieli firm mogą więc podlegać roszczeniu, o czym mówi ustawa o wyrównaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela.
Podsumowując, takie działanie stanowi zaniechanie legislacyjne. Zgodnie z art. 417 § 4, gdy szkoda jest spowodowana przez niewydanie aktu normatywnego (do czego zobowiązują przepisy), to właśnie sąd rozpoznający sprawę stwierdza, że niewydanie takiego aktu jest niezgodne z prawem. Za to w orzecznictwie uzasadnieniem odpowiedzialności odszkodowawczej państwa w takiej sprawie są następujące przesłanki:
1. istnienie przepisu prawa przewidującego takie wymaganie,
2. niewydanie aktu normatywnego mimo istniejącego obowiązku, który wynika z tego przepisu prawa, a także
3. stwierdzenie, że niewydanie tego aktu jest niezgodne z prawem.
Istnieje duże prawdopodobieństwo, że niedługo pojawią się liczne pozwy zbiorowe, głównie od przedsiębiorców z branży hotelarskiej i fitness. Oczywiście będzie to uzasadnione, biorąc pod uwagę, że do dziś nie został wprowadzony stan nadzwyczajny. Dlatego wszelkie ograniczenia związane z zamknięciem działalności gospodarczej nie są zgodne z Konstytucją – tak samo, jak obowiązek zakrywania nosa i ust.
Nie bez powodu obserwujemy rosnące niezadowolenie ze strony obywateli. Lockdown prowadzi nie tylko do ogromnych strat dla osób prowadzących działalność gospodarczą, ale również do nakładania absurdalnych kar finansowych. Zarówno w przypadku fryzjera otrzymującego karę w wysokości 10 000 zł, jak i grzywny 5 000 zł dla osoby niemającej na twarzy maseczki ochronnej, kwoty nie były adekwatne do skali popełnionych czynów.
Rezultatem takich działań rządu mogą być zbiorowe pozwy przeciwko Skarbowi Państwa. Pozostaje jednak obserwować sytuację, m.in. śledząc pojawiające się orzeczenia dotyczące przepisów epidemicznych i ich niezgodności z Konstytucją.
Source URL : https://www.mk-finanse.pl/blog/odszkodowania/704-odszkodowanie-od-skarbu-panstwa.html