ဒမတ်စကတ် မြို့တော်အကြောင်း သိကောင်းစရာ

ဒမတ်စကတ်မြို့တော်(Damascus )ဟာဆိုရင် ဆီးရီးယားနိုင်ငံရဲ့မြို့တော်ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၃၀၀၀ ကာလလောက်ကတည်းက တည်ရှိနေတဲ့ကမ္ဘာကျော်မြို့တော်ကြီးတခုဖြစ်ပါတယ်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသရဲ့ အထင်ကရ သမိုင်းဝင်မြို့တော်ကြီးတွေအနက်က တခုအဖြစ် လည်းရှိနေပြီး အာဖရိကတိုက်နဲ့ အာရှတိုက်အကြား၊ အရှေ့နဲ့ အနောက်ကို ဆက်သွယ်ပေးထားတဲ့လမ်းဆုံနေရာမှာတည်ရှိနေတာဖြစ်သည့်အားလျော်စွာ ဒေသ(၂) ခုစလုံးရဲ့ယဉ်ကျေးမှု၊စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အချက်အချာနေရာတခုလည်းဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာကာလကတည်းက မြို့တော်ရဲ့ကြီးကျယ်ခမ်းနားလှပမှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်အင်္ဂါရပ်များစွာကို ရှေးစာဆိုကျော်တို့ကဗျာ၊လင်္ကာတွေသီကုံးရတဲ့အထိကို သမိုင်းဝင်ခဲ့တဲ့ကမ္ဘာ့မြို့တော်ကြီးတခုဆိုရင်လည်း မမှားပါဘူး။ ဒမတ်စကတ်မြို့တော်ကို ရောက်ရှိလာတဲ့ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်ကခရီးသွားတွေက တော ကမ္ဘာမြေရဲ့အဖိုးတန်အမွေအနှစ်မြို့တော်ကြီးတခုအဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီနေရာမှာမျှဝေပေးချင်တာကတော့ ဆီးရီးယား သဲကန္တာရအစွန်းပိုင်းဖြစ်သော စိမ်းလဲ့လဲ့ လွင်ပြင်တွင်တည်ရှိနေသည့် အားလျော်စွာကန္တာရတွင်းဖြတ်သန်းလာရတဲ့အာရပ်ခရီး သွားတွေအကြား ထင်ရှားတဲ့ ဒမတ်စကတ်မြို့တော် ရဲ့စိတ်ဝင်စားစရာအချက်(၂၃)ချက်ဖြစ်ပါတယ်။

(၁) ဒမတ်စကတ်မြို့တော်ကိုတော့ ဆီးရီးယားတွေရဲ့ဒေသိယစကားနဲ့ဆိုရင် al-Sham လို့ခေါ်ဆိုပြီးအဓိပ္ပါယ်ကတော့ ရေပေါများတဲ့မြေ(သို့) မြောက်ဘက် လို့ဆိုပါတယ်။မြို့တော်တည်ရှိရာနေရာဟာ al-Fayha လိုပဲ အာရေဗီးကျွန်း ဆွယ်ကြီးနဲ့နီးကပ်စွာတည်ရှိနေပြီးသီးပင်စားပင်တွေ၊ သစ်ခွပန်းဥယျာဉ်များစွာနဲ့ သန့်ရှင်းတဲ့ လေကောင်းလေသန့်များစွာရရှိရာအရပ်ဖြစ်ပါတယ်။

(၂) ဒမတ်စကတ်မြို့တော်ဟာဆိုရင် လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၅၀၀၀ခန့်ကတည်းက လူသားတွေ အစဉ်တစိုက်နေထိုင်ခဲ့ကြတဲ့ ကမ္ဘာသက်တမ်းအရင့်ဆုံးမြို့တော်ကြီးအဖြစ် မှတ်တမ်းဝင်ထားပါတယ်။

(၃) ဒမတ်စကတ်မြို့တော်ဟာအကျယ်အဝန်းအားဖြင့် (၄၁)စတုရန်းမိုင်(၁၀၅စတုရန်းကီ လိုမီတာ)အထိရှိကာ အခြေချနေထိုင်သူဦးရေ(၁.၇)သန်းလောက်နေထိုင်ပါတယ်။

(၄) တချိန်က ကြီးကျယ်ခမ်းနားခဲ့တဲ့ ဒမတ်စကတ်မြို့တော်ဟာ အခြားကမ္ဘာကျော် ရှေးဟောင်းမြို့တော်ကြီးတွေ ဖြစ်တဲ့ ရောမ ၊ ဘဂ္ဂဒက် ၊ ကိုင်ရို ၊ အစ္စတန်ဘူလ် စတဲ့ မြို့ကြီးတွေနဲ့ မကြာခဏနိုင်းယှဉ်ဖော်ပြခြင်း ခံရလေ့ရှိပါတယ်။

(၅) ဒမတ်စကတ်မြို့တော်အတွင်းမှာဆိုရင် ကွဲပြားတဲ့ခေတ်ကာလအသီးသီးက တည်ဆောက်ခဲ့ကြတဲ့ အထိမ်းအမှတ်အဆောက်အအုံ (၁၂၅)ခုလောက်တည်ရှိပါတယ်။ ယင်း အနက်မှာတော့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းသေရဲ့နာမည်ကျော် Assyrian sanctuaryနယ်မြေအနီး(၈)ရာစုလောက်က တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ Umayyads ဗလီကြီးကတော့အထင်ရှားဆုံးသော အဆောက်အအုံအဖြစ်တည်ရှိနေပါတယ်။

(၆) Umayyads ဗလီကြီးကိုတော့ Grand Mosque of Damascus လို့လည်းလူသိများပြီး ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဗလီတွေအနက်မှာတော့ ရှေးအကျဆုံး နဲ့ အကြီးဆုံးသော အဆောက်အအုံတခုအဖြစ် ထင်ရှားခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒီဗလီကြီးရဲ့ ကပ်လျက်မှာတော့ ကရူးဆိတ်စစ်ပွဲကာလအတွင်းက အလွန်ထင်ရှားခဲ့တဲ့ မွတ်ဆလင်ခေါင်းဆောင် ဘုရင် ဆလာဒင်ရဲ့ ဂူဗိမာန်တည်ရှိနေပါတယ်။

(၇) နာမည်ကျော်စစ်ဘုရင် Alaexander the Great ဟာ ဘီစီ(၃၃၃)ခုနှစ်လောက်မှာ ဒမတ်စကတ်မြို့တော်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက်မှာတော့ ဒမတ်စကတ်ဟာဆိုရင် ဟယ်လင်းနစ် ဂရိစာပေနဲ့ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ နယ်မြေအစိတ်အပိုင်းအဖြစ် ထောင်စုနှစ် ၁ခုနီးပါးရပ်တည်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

(၈) အလယ်ခေတ်ကာလတလျှောက်မှာဆိုရင်လည်း ဒမတ်စကတ်မြို့တော်ဟာ ဒေသတွင်းလက်မှုပညာရပ် ထွန်းကားရာဗဟိုချက်မနေရာတခုအဖြစ်ရပ်တည်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ မြို့တော်အတွင်းမှာပဲ လက်မှုပညာရပ်ဆိုင်ရာ နယ်မြေအသီးသီး ခွဲခြားရပ်တည်ခဲ့ကာ လက်မှုပစ္စည်းကုန်သွယ်၊ ကူးသန်းတဲ့ လုပ်ငန်းများစွာဖွံဖြိုးခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေရှိပါတယ်။

(၉) ဟယ်လင်းနစ် ၊ ရောမ ၊ ဘိုင်ဇန်တိုင်း နဲ့ အစ္စလာမ် တို့ရဲ့ဓလေ့ထုံးစံ၊ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ ခေတ်စရိုက်ပုံစံများစွာဟာ ဒမတ်စကတ်မြို့တော်မှာဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး အစ္စလာမ်အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့အထိမ်းအမှတ်၊အနုပညာတွေသာမက အစောပိုင်းကာလက အုပ်စိုးခဲ့တဲ့ရောမနဲ့ အရှေရောမအင်ပါယာ အမှတ်အသားအဆောက်အအုံတွေကိုလည်း ယနေ့တိုင် ဒမတ်စကတ်မြို့တော်မှာ တွေ့မြင်နိုင်ပါသေးတယ်။

(၁၀) ဒမတ်စကတ်မြို့တော်အတွင်းမှာပဲ ဗလီပေါင်း(၂၀၀၀)ကျော်အထိတည်ရှိနေပြီး မြို့သူ/သားအများစုကလည်းအစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေဖြစ်ပါတယ်။ ဒါအပြင်ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်(၁၀)ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ အခြားဂျူးမျိုးနွယ်စုတွေဟာလည်း ဒမတ်စကတ်မှာပဲ ငြိမ်းချမ်းစွာ အခြေချနေထိုင်ကြပါတယ်။

(၁၁) ကမ္ဘာပေါ်မှာသြဇာတိက္ကမကြီးမားတဲ့ အာရေဗီဘာသာအကယ်ဒမီဟာလည်း ဒမတ်စကတ်မြို့တော်မှာ (၁၉၁၉)ခုနှစ်ကတည်းကတည်ထောင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး လက်ရှိအချိန်ထိ အရှေအလယ်ပိုင်းဒေသက အာရေဗီဘာသာစကားတက္ကသိုလ်တွေအနက်မှာတော့ ထိပ်တန်းနေရာမှာ ရပ်တည်နေဆဲဖြစ်ပါတယ်။

(၁၂) ဒမတ်စကတ်မြို့တော်ရဲ့အမျိုးသားပြတိုက်ကိုတော့ (၁၉၃၆)ခုနှစ်ကတည်းက စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာတလွှားက ထူးခြားဆန်းပြားတဲ့ ရှေးခေတ် လူ့အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများစွာကို စုစည်းပြသထားပါတယ်။ အထူးသဖြင့်